Kowno. Ładne? Nieładne? Warto? Omijać? Internet w tej sprawie nadal nie doszedł do konsensu. Jedni będą upierać się, że Kowno jest brzydkie i strata czasu. Drudzy, że cud, miód, orzeszki. Kto ma rację?
Nikt. Zatem jakie jest to Kowno? Czy warto tu zajrzeć? A skoro już się zajedzie, to co zwiedzać? Proszę czytać, a potem jechać i samemu się przekonać!
Wprowadzenie do Kowna
Kowno nie jest miastem ładnym. Kowno jest miastem interesującym.
Albo inaczej: jest ładne, ale w bardzo nieoczywisty sposób. Ergo nie każdemu podejdzie.
Mi podeszło.
Jest też trochę zaniedbane. I bardzo hipsterskie.
Kownianie to w znakomitej większości Litwini. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że ponoć nie ma drugiego tak homogenicznego miasta w krajach Bałtyckich.
Kowno już jest Miastem Designu UNESCO i szykuje się do bycia Europejską Stolicą Kultury. Do 2022 roku na pewno zdążał naprawić wszystkie rozryte chodniki i krzywe schody. #KownoWBudowie #PatrzPodNogi
Kowno leży nad Niemnem!
(dokładnie u zbiegu Niemna i Wilii, ale mniejsza o szczegóły)
No i last but not least – przez chwilę mieszkał tu Adam Mickiewicz.
Czy w Kownie są jakieś ładne zabytki do zwiedzania?
Niby blisko z Polski, ale może lepiej od razu pojechać do Wilna? To pytanie pewnie zadaje sobie wielu z Was.
Tymczasem różnica między Wilnem a Kownem jest mniej więcej taka jak między Gdańskiem a Gdynią. Jeśli oczekujesz zabytków wysokiej próby i miasta ślicznego jak z obrazka, to Kowno raczej Cię rozczaruje.
Ale miasto ma też kilka naprawdę niezłych momentów! A żeby napięcie sięgnęło zenitu to to, co w Kownie najlepsze będzie na końcu. Tego wpisu.
Atrakcje Kowna: Stare Miasto i Nowe Miasto
Kowno to nie Wilno. To już ustaliliśmy, ale trochę ‘ładnych zabytków’ i tu się znajdzie. Dwugodzinny spacer załatwi sprawę.
Zacznę od zamku (Kauno Pilis), bo inaczej nie wypada. Bywali w nim i Ulrich von Jungingen i Władysław Jagiełło, ale to dawne dzieje. Dziś zamek to ruiny: trochę muru i zrekonstruowana baszta. Tyle.
Więcej szczęścia miała śliczna gotycka kamienica kupiecka zwana domem Perkuna (Perkūno namas) z drugiej połowy piętnastego wieku. Wygląda nader oryginalnie w zestawieniu z resztą zabudowy Kowna, a już zwłaszcza z ulokowanym na jej tyłach luksusowym gimnazjum jezuickim.
W poczet atrakcji Kowna zalicza się również Ratusz (szesnasty wiek, ale wiele razy przebudowywany, wnętrza można zwiedzać) i plac Ratuszowy z ciekawymi rzeźbami i sympatycznymi kamieniczkami wokół.
Z placu Ratuszowym wychodzi ulica Wileńska (Vilniaus gatvė) – moim skromnym zdaniem najładniejsza ulica w Kownie. To deptak z bezlikiem knajpek, kawiarni i sklepików. Prócz tego gotycka katedra pw. śś. Piotra i Pawła (na jednym końcu) i Pałac Prezydencki (na drugim).
Ulica Wileńska wyprowadza ze Starego Miasta, prosto na aleję Wolności (Laisvės alėja). Ta aktualnie w remoncie, ale jak już skończą co zaczęli, będzie nawet sympatycznie. Przez środek alei Laisvės przechodzi szpaler drzew, pod drzewami są ławki, dalej dróżki dla rowerzystów i deptak dla pieszych. Kilka teatrów, muzeum i bezlik kawiarni. Niektóre bardziej hipsterskie niż ustawa przewiduje.
Na przeciwległym krańcu stoi neobizantyjski kościół św. Michała Archanioła aka Garnizonowy. Wygląda jak cerkiew, ale cerkwią już nie jest. Od odzyskania przez Litwę niepodległości działa tu parafia rzymskokatolicka.
Są jeszcze kowieńskie funikulary – przedwojenne kolejki linowe, które za drobną kwotą podwożą na Zieloną Górę (Žaliakalnio) i wzgórze Aleksotas. Tę pierwszą miałam trzy kroki z hotelu, ale jak na złość była nieczynna (nie wiem czy chwilowo, czy na amen). Do drugiej nie doszłam. Wiało, było zimno. Może innym razem.
Obowiązkowe punkty wycieczki odhaczone. Teraz coś dla chętnych.
Atrakcje Kowna: Litewskie Muzeum Narodowe im. Čiurlionisa
Kowno ma sporo muzeów, a takie Muzeum Diabłów (Velnių Muziejus) albo Muzeum Instrumentów Ludowych (Tautinės Muzikos Skyrius) to tylko te bardziej oryginalne.
Jako że na drugie mam muzeum (no dobra, na trzecie) nie odmówiłam sobie zwiedzenia kowieńskiego oddziału Muzeum Narodowego (Nacionalinis M.K. Čiurlionio dailės muziejus).
Wrażenia? Średnie.
Prezentowana w nim sztuka (jakby to delikatnie ująć…) nie sprawia, że mięknął kolana. If you know what I mean.
Najciekawsza część poświęcona jest Mikołajowi Konstantemu Czurlanisowi (Mikalojus Konstantinas Čiurlionis) – litewskiemu kompozytorowi, grafikowi i malarzowi – symboliście.
(średnio w moim guście, gdyby ktoś był ciekaw)
W Kownie możemy oglądać największą kolekcję jego dzieł wtym ponad sto płócien i grafik (którym przydałaby się solidna konserwacja, bo cośkolwiek spłowiały) i trochę pamiątek.
Oraz kalendarium życia Czurlanisa po polsku! Dowiecie się z niego m.in. o związkach artysty z Polską (m.in. studiował pod okiem Ferdynanda Ruszczyca) oraz o zgubnych skutkach spacerów w deszczu. Nasz bohater w efekcie jednej takiej przechadzki przestygł i wkrótce potem zmarł.
Ale lapsusy językowe w bok. Zainteresowanych informuję, że Litewskie Muzeum Narodowe im. M.K. Čiurlionisa (V. Putvinskio 55) otwarte jest od wtorku do niedzieli, a bilet kosztuje całe 2/4 EUR.
Nie śpicie? To dobrze, od teraz już tylko lepiej. Znacznie lepiej!
Atrakcje Kowna: sztuka na ulicy!
Im mniej zabytków, tym więcej street artu – czy Mili Państwo też zauważyli tę prawidłowość?
To przypadek Kowna, w którym murale są wszędzie! Część powstała w ramach festiwalu street artu NYKOKA (Kauno gatvės meno festivalis).
Ale street art w Kownie to nie tylko gryzmoły na ścianach, ale na przykład neon ku czci Adama Mickiewicza (A. Mickevičiaus g. 56)! Cytat z „Konrada Wallenroda” zalotnie mruga w miejscu, w którym niegdyś stała kowieńska kwatera Mieckiewicza.
Albo zobaczcie na tego medytującego królika (Zen triušis, czyli Królik zen Lukasa Šiupšinskasa; przy przejściu podziemnym na Vilniaus gatvė)!
Motto królika – najlepszą taktyką w wyścigu jest nie uczestniczyć w nim – na przykład ja już dawno temu wzięłam sobie do serca.
Ale Kowno ma w zanadrzu jeszcze więcej niespodzianek, więc oczy wkoło głowy mode: ON!
Atrakcje w Kownie: międzywojenny modernizm
(i to taki, że pospadają Wam kapcie)
Napięcie sięgnęło zenitu! Jeśli nadal wahasz się czy ‘Kowno tak’ czy ‘Kowno nie’, to teraz sprawa rozstrzygnie się raz na zawsze. Wystarczy odpowiedzieć sobie na proste pytanie:
Architektura modernistyczna to hit czy kit?
Jeśli hit, to czym prędzej bierz do Kowna. Jeśli kit – no cóż, jedziesz na własną odpowiedzialność.
Bo to, co w Kownie najlepsze i najpiękniejsze to modernistyczna zabudowa z dwudziestolecia międzywojennego. Mnie zatkało z wrażenia, bo wielką fanką moderny jestem, a w tych głupich internetach jakoś nikt o cudach kowieńskiej architektury się nie zająknął!
Nim przejdziemy do mięcha budynków należy się słowo wyjaśnienia: skąd w Kownie tyle modernizmu? Ano stąd, że w międzywojniu miasto było (tymczasową, ale jednak) stolicą świeżo utworzonej Republiki Litewskiej. A jako stolica (nawet nieformalna) miało wyglądać godnie, nowocześnie i dumnie.
(a nie jak zapyziałe miasteczko na rubieżach imperium rosyjskiego)
I nie wiem jak Miłym Państwu, ale mi to od razu skojarzyło się z Gdynią. Ba, modernizm kowieński i gdyński mają sporo wspólnego. Podobna metrykę, podobny rodowód. I tu i tu rzucają się w oko zaokrąglone kanty.
Szlak międzywojennej architektury modernistycznej w Kownie
Szlak międzywojennego modernizmu w Kownie (bo jest taki, a jakże! niestety dowiedziałam się o nim dopiero po powrocie z Litwy) to prawie siedemdziesiąt rezydencji i gmachów użyteczności publicznej. Jest co podziwiać! Niektóre budynki są odnowione na błysk, inne (niestety) nadal zaniedbane. Oby jak najszybciej udało się im przywrócić dawny blask.
Atrakcje w Kownie: Kościół Zmartwychwstania Pańskiego
4xS: Symetria. Strzelista wieża. Surowa bryła. Skromne wnętrze.
Na widok kościoła Zmartwychwstania Pańskiego (Prisikėlimo bažnyčia; Zemaičių gatvė 31) miękną kolana. Chwalmy Pana za odzyskanie niepodległości, hej!
Pomysł budowy wotum dziękczynnego narodził się gdy Litwa odzyskała niepodległość po raz pierwszy (1918). Przed wybuchem drugiej wojny dopięto stan surowy, ale kościół ukończono dopiero na początku dwudziestego pierwszego wieku, w ponownie niepodległej Litwie. W międzyczasie gmach wykorzystywano jako magazyn (Niemcy) i fabrykę radioodbiorników (Rosjanie).
Dobra wiadomość jest taka, że wnętrze kościoła Zmartwychwstania Pańskiego można zwiedzić za darmo. Gorsza jest taka, że niespecjalnie jest tam co oglądać, bo choć to kościół rzymskokatolicki, to w środku jest bardzo protestancko. Za drobną opłatą można natomiast wspiąć się (0,3/1,2€) lub wjechać windą (2,4€) na taras widokowy.
Polecam wejście schodami. Lepszej panoramy Kowna Mili Państwo nie znajdą.
Inne perełki modernizmu w Kownie
Patrzcie i się zachwycajcie!
(no może jeszcze dodam, że ta część Kowna zwana – nie bez powodu – Naujamiestis, czyli Nowym Miastem obfituje w szczególnie dużo modernistycznej zabudowy. Polecam spacer po Putvinskio gatvė i przecinających ją uliczkach)
Poczta Główna (Laisvės al. 102)
Narodowy Bank Litewski (Maironio g. 25)
Kamienice, rezydencje mieszczan, jak zwał
Ewangelicki Kościół Reformowany (E. Ožeškienės g. 41)
Jego losy w sumie podobne są do kościoła Zmartwychwstania Pańskiego: przed wojną nieukończony, po wojnie służył jako magazyn, po odzyskaniu przez Litwę niepodległości w 1990 roku w końcu ukończony i teraz służy wiernym (i niewiernym, bo na parterze rozgościł się oldskulowy klub sportowy). Tu cała bryła.
Politechnika Kowieńska (K. Donelaičio g. 20)
Dom Artystów (V. Putvinskio g. 56). To dawna – niedoszła Nuncjatura Apostolska. Potem szpital, dziś Dom Artystów. Obok plenerowa galeria rzeźb.
Dom Pracowników Banku Litewskiego (V. Putvinskio g. 38). Nie modernizm, ale też dwudziestolecie międzywojenne. A że robi wrażenie, to wrzucam.
Na tym poprzestanę. Modernizmu w Kownie jest znacznie więcej, ale nie jestem tu od tego, aby spoilerować i psuć przyjemność samodzielnego odkrywania.
Gdzie zjeść w Kownie?
Ministerstwo Zdrowia powinno ostrzegać przed kuchnią litewską.
Ale co tam cholesterol, miażdżyca czy otłuszczona wątroba wobec cepelinów z okrasą i solidnym kleksem śmietany (cepelinai), smażonych na litrach oleju czosnkowych grzanek (duona su česnaku; najlepiej polanych rozpuszczonym serem), chłodnika (nomen omen) litewskiego (šaltibarščiai). Kibinów, kołdunów i czebureków. Popitych, rzecz jasna, kwasem chlebowym (dla niepoznaki po litewsku zwanym gira).
Na glutenowo-tłuszczową orgietkę ucztę trafiłam do restauracji Bernelių užeiga (Žemaičių g. 1). To coś w rodzaju litewskiego chłopskiego jadła – normalnie takie przybytki mam w głębokim poważaniu, ale w Kownie nie ma zbyt wielu lokali karmiących narodowymi specjałami (smuteczek). A jeśli są, to się dobrze przede mną ukryły.
Więc jeśli kuchnia litewska Miłym Państwu jest obojętna, to w Kownie w innych knajpach będziecie przebierać jak w ulęgałkach. Jeśli nie – jesteście skazani na Bernelių užeiga. Które zresztą karmi smacznie (acz tłusto). Za cepeliny, chłodniki i napoje dla dwóch osób zapłaciliśmy 15,5€.
Pięć tysięcy kalorii później wjechała kawa.
Tutaj żadnego konkretnego adresu Miłym Państwu nie podam. Nie że nie ma, albo że źle. Odwrotnie: W Kownie jest tyle kawiarni, że miesiąc to mało, aby każdą wypróbować. Największe zagęszczenie na deptakach Laisvės oraz Vilniaus.
Gdzie spać w Kownie?
Psim swędem trafił mi się niezły hotel w przyzwoitej cenie (ok. 190 złotych za dwójkę z łazienką i – lichym, ale dobre i to – śniadaniem). Centre Hotel – jak i reszta Kowna – znów ciekawszy niż urodziwy.
Największą zaletą hotelu (obok bezpłatnego parkingu) jest położenie: w narożniku pofabrycznego kompleksu (fabryka radioodbiorników i telewizorów Banga zwinęła się ponad dwadzieścia lat temu), tuż obok kościoła Zmartwychwstania Pańskiego i z kapitalną panoramą miasta z okien.
Położenie było również jego największą wadą. Bo jak się mieszka na górce, to spacer jest miły tylko w jedną stronę.
Pokoje skromne (i niskie!), ale czyste. Jeśli nie oczekujecie złotych klamek i basenów Centre Hotel na jedną noc będzie OK.
Jak dojechać do Kowna z Polski?
Z Polski do Kowna można dojechać na trzy sposoby: autem, autokarem lub pociągiem.
Jeśli wybierzesz opcję dojazdu samochodem, to od granicy państwowej w Budzisku do Kowna jest ok. 100 km niezłą drogą magistralna A5.
Na tej trasie operuje też kilka linii autobusowych m.in. Flix i Ecolines. Większość startuje w Warszawie, skąd podróż do Kowna zajmie ok. 6-7 godzin.
Wreszcie pociąg. Od 2022 roku do Kowna (oraz Wilna) kursuje pociąg IC Hańcza z Krakowa przez Warszawę i Białystok. Ale uwaga: choć nie ma tego zaznaczonego w rozkładzie, po przekroczeniu granicy w Mockavie trzeba się przesiąść do litewskiego pociągu. Stety-niestety Litwa ma szerszy rozstaw torów i dalsza podróż polskim składem nie jest możliwa. Podróż z Krakowa do Kowna pociągiem zajmie ok. 11 godzin.
Ale bez względu na to jaką opcję dojazdu do Kowna wybierzesz nie zapomnij o wykupieniu ubezpieczenia turystycznego
Ja nigdy nie ruszam się poza Polskę bez dodatkowego ubezpieczenia. Strzeżonego Pan Bóg strzeże. Wbrew obiegowym opiniom karta EKUZ wcale nie gwarantuje bezpłatnego leczenia. A ubezpieczenie turystyczne – owszem. Podobnie jak transportu medyczny, rekompensatę w razie uszczerbku na zdrowiu, a nawet utraty bagażu.
Jak wyjaśnia ekspert porównywarki ubezpieczeń mubi.pl, która jest partnerem tej części artykułu, wykupując polisę dla podróżnych kupuje się spokój i pewność, że cokolwiek by się działo, nie zostaniesz sam ze swoimi problemami w obcym kraju. Ubezpieczyciel już w ramach standardowej ochrony zapewnia wsparcie finansowe i organizacyjne w razie wypadku czy choroby. Nie musisz się więc przejmować ani tym, ile będzie cię kosztowało leczenie, ani jak porozumiesz się z lekarzami, czy wrócisz do domu.
Pokrycie kosztów leczenia do sumy 300 000 zł, ubezpieczenie NNW na 40 000 zł i OC prywatne do 50 000 zł – a to wszystko za niespełna 8 zł dziennie. Tyle, co mała kawa. A jeżeli jesteś bardziej wymagającym turystą, znajdziesz także wyższe pakiety, zapewniające rozszerzoną ochronę m.in. ubezpieczenie sportowe i bagażu.
Przed wyjazdem poświęcić chwilę na poszukiwanie polisy. Ubezpieczenie turystyczne na Litwę to niewielki koszt, za to nieoceniona pomoc w razie potrzeby!
Co jeszcze musisz wiedzieć nim ruszysz na Litwę
A na przykład to, że Kowno po litewsku to Kaunas.
Że po przekroczeniu granicy przestawiamy zegarki o godzinę do przodu.
I że od tego roku na Litwie obowiązuje prohibicja. Od poniedziałku do soboty po 20 alkoholu w sklepie nie kupisz. W niedzielę szlaban zaczyna się już o 15.
Na szczęście nikt i o żadnej porze nie broni kupowania batoników twarogowych, których Litwa jest prawdziwym zagłębiem. Gdyby tak jeszcze nadawały się do przewożenia…
Podobało się?
Postaw mi wirtualną kawę lub udostępnij artykuł znajomym. Da mi to poczucie, że to, co robię ma sens.
Po więcej pomysłów zajrzyj do spisu treści bloga.
No i zostań ze mną na dłużej, aby nie przegapić kolejnych tekstów.
Polub na Instagramie i Facebooku!
Lub zapisz się do newslettera z powiadomieniami o nowych artykułach.
DZIĘKUJĘ!
