Młynek do kawy, cukiernica, imbryk i filiżanka radośnie pląsające po scenie w takt barokowej muzyki. Niemożliwe? A jednak! Poznajcie Balet Dworski Cracovia Danza!
Ostatniego bohatera cyklu „Od podszewki”. Bo jak zamykać projekt, to tanecznym krokiem!
Do tej pory w ramach Stypendium Twórczego Miasta Krakowa 2022 polecałam waszej uwadze miejsca w Krakowie, które można zwiedzić (jak magazyn Muzeum Krakowa, Krakowską Hutę Szkła czy MOCAK) albo chociaż do nich zajrzeć (jak do Teatru Słowackiego czy pracowni mozaiki Aletti.pl). Ale tym razem sprawa nie jest tak oczywista.
By zobaczyć w akcji tancerzy Baletu Cracovia Danza trzeba się trochę postarać. Albo mieć szczęście i pojawić się w odpowiednim miejscu o odpowiednim czasie. Zaraz zrozumiecie dlaczego.
O co chodzi? O dawne tańce
Chciałabym by wybrzmiało to z odpowiednią mocą: Balet Dworski Cracovia Danza to unikat w skali świata. Zawodowy zespół tańców dawnych, który funkcjonuje jako miejska instytucja kultury. Powołany uchwałą w 2006 roku jest kontynuatorem działań Baletu Dworskiego „Ardente Sole” powstałego w Krakowie osiem lat wcześniej.
Założycielką obu jest Romana Agnel – prawdziwy człowiek renesansu. Choreografka, tancerka, reżyserka, pedagożka tańca oraz dyrektorka naczelna i artystyczna Baletu Dworskiego Cracovia Danza.
Zainteresowanie tańcami dawnymi przywiozła z Francji, gdzie studiowała historię sztuki na Sorbonie i tańczyła w zespołach tańców średniowiecznych, renesansowych i barokowych.
Tu nasuwa się pytanie:
Skąd wiadomo, co i jak tańczono na królewskich dworach?
Za panowania królowej Jadwigi albo Jana III Sobieskiego? Przecież nie fokstrota i walca, to jasne, oba to przecież wynalazki przyszłości.
Bo że „wodzono korowody i tańczono w salach” (jak pisał św. Bonawentura) jest pewne. Wiadomo na przykład, że Kazimierz Wielki kupił sobie wschodnią trupę taneczną (!!!), by uświetniała uroczystości na Wawelu.
Z ikonografii? Ale to tylko zastygłe figury. Niewiele powiedzą o sekwencjach ruchów, nic o linii melodycznej. I tu w sukurs przychodzą historyczne traktaty o tańcu, które przez stulecia spisywali dworscy mistrzowie. Niekoniecznie w Polsce, ale we Francji, Hiszpanii i Włoszech owszem. Dziś to bezcenne źródło wiedzy o europejskiej kulturze tańca. O ile umie się je zdekodować.
Dzięki nim wiadomo, że średniowieczne tańce to bardziej dreptanie niż wdzięczne pląsy i podskoki, które nieśmiało pojawiły się na salach balowych w renesansie, a jeszcze bardziej podkręciły je barok i wymyślne choreografie Ludwika XIV.
➤ CZYTAJ RÓWNIEŻ: Arrasy wawelskie – wszystko, co chcieliście o nich wiedzieć, ale baliście się zapytać
Zatańcz mi o kawie
Balet Dworski Cracovia Danza ma w repertuarze spektakle skomponowane z tańców od średniowiecza po początek XX wieku.
Mój faworyt to „Balet o kawie”, zresztą chyba nie tylko mój, bo spektakl grany jest od 2008 roku. Romana Agnel i Dariusz Brojek stworzyli jego choreografię na bazie tańców barokowych i elementów pantomimy. Muzykę dostarczył Jan Sebastian Bach, a kostiumy – fenomenalne! – zaprojektowała Monika Polak-Luścińska. Tancerzom Baletu Cracovia Danza partnerują uczennice Konserwatorium Tańca w Krakowie w rolach… ziarenek kawy.
Zobacz co z tego wynikło:
Jestem szczęściarą podwójną, bo Stypendium Miasta Krakowa otworzyło mi drzwi wielu miejsc niedostępnych dla osób postronnych. W tym sali treningowej Cracovia Danzy, na której – ku mej uciesze – trwała właśnie próba kostiumowa „Baletu o kawie”.
Zdjęcia z niej ilustrują ten tekst.
Przycupnęłam za filarem, a przede mną, czasem wręcz przed moim nosem, tancerze ćwiczyli układy. Nie tylko mogłam podziwiać ich maestrię i niuanse choreografii. Z bliska widać, że te figlarne pląsy i wyskoki okupione są niemałym wysiłkiem i godzinami treningów. Z czego widz nie zdaje sobie sprawy, gdy „Balet o kawie” ogląda w teatrze. Tancerze odgrywają go tak lekko, jakby – no właśnie – pili kawę.
A’propos tancerzy. Wbrew pozorom nie ma wśród nich samych absolwentów szkół baletowych. Znajomość tańca klasycznego przydaje się, ale – jak wyjaśnił mi Krzysztof Antkowiak – nie jest przepustką do zespołu. A czasem wręcz przeszkadza w tańcach dawnych. Gdzie w takim razie zgłębiać menuety, sarabandę, pawanę czy salonowego mazura? W Polsce działa co najmniej kilka ognisk tańców historycznych przy domach kultury. W zespole Cracovia Danzy tańczą także ich wychowankowie.
Festiwal Tańców Dworskich w Krakowie
Kolejnym wspaniałym momentem by zgłębiać dawne techniki jest Festiwal Tańców Dworskich „Cracovia Danza”. Latem 2023 roku w Krakowie odbędzie się jego 24. edycja.
Składa się z dwóch części: warsztatów dla tancerzy oraz spektakli otwartych dla publiczności. Spektakli odgrywanych w nieoczywistych miejscach, co jest wizytówką Baletu Cracovia Danza.
Bo zespół działa jak teatr impresaryjny. Nie ma własnej sceny z repertuarem, ale nie lękajcie się: Balet Cracovia Danza regularnie pojawia się na deskach Krakowskiego Teatru VARIETE. Prócz tego krąży po Polsce i świecie.
Wreszcie: taneczne happeningi i etiudy w różnych niespodziewanych miejscach. Rynek Główny – żeby to raz! Cracovia Danza tańczyła już na dworcu Kraków Główny, lotnisku w Balicach, Plantach, w Muzeum Książąt Czartoryskich, na dziedzińcu Zamku Królewskiego na Wawelu.
Podczas ostatniego Festiwalu Tańców Dworskich w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W szklarni Victoria, wokół ponad stuletniego daktylowca kanaryjskiego zagrano etiudę „Magiczne ogrody” w stylu barokowego noble danse. To z niego zdjęcia widzicie w tej części.
Jeszcze w tym roku – 19 grudnia 2022 – Balet Cracovia Danza szykuje happening – niespodziankę w przestrzeni miejskiej. Gdzie? Zaglądajcie na stronę https://cracoviadanza.pl, by nie umknęły wam szczegóły.
Artykuł powstał dzięki Stypendium Twórczemu Miasta Krakowa 2022 i jest częścią projektu „Od podszewki”, w którym przybliżam pracę krakowskich instytucji kultury z perspektywy niedostępnej dla osób z zewnątrz. Wszystkie artykuły z cyklu „Od podszewki” znajdziesz tutaj.
Przydało się?
Postaw mi wirtualną kawę lub udostępnij artykuł znajomym. Da mi to poczucie, że to, co robię ma sens.
Po więcej pomysłów zajrzyj do spisu treści bloga.
No i zostań ze mną na dłużej, aby nie przegapić kolejnych tekstów.
Polub na Instagramie i Facebooku!
Lub zapisz się do newslettera z powiadomieniami o nowych artykułach.
DZIĘKUJĘ!
